• erkan@agritedaviunitesi.com
  • 0 534 859 51 73
  • Uz.Dr.Erkan TEYİN

Kanser Hastası Ağrı Çekmek Zorunda mı ?

KANSERLE AĞRININ İLİŞKİSİ NASILDIR ?

Kanserde ağrı önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.Kanser bulunduğu alandan bir dokuya atladı ise ağrı oluşturma olasılığı artar.İleri dönem kanser hastalarının ise tamamına yakını ağrı duyar.

KANSERDE NASIL BİR AĞRI GÖZLENİR ?

Kanser ağrısı genellikle süreğen(kronik) olmakla beraber ani olarak da ortaya çıkabilir.Bazen de kontrol altına alınmış süreğen ağrının,ani kontroldan çıkması ile oluşan hamle ağrısı dediğimiz ağrılar vardır.

KANSER TANISI KONDUĞUNDA HEMEN AĞRI TEDAVİSİ BAŞLAMALI MI ?

Kanser tanısı genellikle, ele gelen bir kitle ile hastanın başvurusu üzerine,rutin doktor kontrolu,yorgunluk, halsizlik ,kilo kaybı ,kanama gibi durumlarla beraber ağrısı olan hastanın ağrı sebebi araştırılırken de konabilir.Ağrısı olamayan bir kanser hastasına ağrı tedavisi başlamaya gerek yoktur.Ancak ağrı şikayeti başladı ise diğer kanser tedavisinin yanı sıra ağrı tedavisine de başlamalıdır.

KANSER HASTALARINDA AĞRI NASIL OLUŞUR ?

Tümör yapısı çevresindeki kan damarları ve lenf damarları tümör nedeniyle tıkanabilir,bu bölgeye yeterli kan gitmemesi sonucu ağrı oluşabilir.Karın içi kanserlerde veya karına yayılan kanserlerde bağırsak tıkanıklığı yaparak ağrı yapabilir.Karaciğer gibi dışı zarla kaplı organların büyümesi zarın gerilmesine bağlı olarak karın ağrısı olabilir.Sinirlere bası yapan tümörler şiddetli ağrı yapar.Kemikten çıkan tümörler de Ağrıya sebebiyet vereceği gibi diğer organlardan çıkan tümörlerin de en çok yayıldığı yerlerden biri de kemiktir.Beyin tümörleri veya beyine yayılan tümörler baş ağrısı yapar.

KANSER TEDAVİSİ SIRASINDA TEDAVİYE BAĞLI AĞRI OLUŞUR MU ?

Kemoterapi (ilaçla kanser tedavisi) ve radyoterapi(radyasyon tedavisi) ,kanser dokulara zarar verirken bir kısım normal dokulara da zarar verir. Bu da tedaviye bağlı ağrıları ortaya çıkarır. Ayrıca ameliyata bağlı olarak da ağrılar oluşabilir.

AMELİYATA BAĞLI AĞRILAR NELERDİR, NASIL OLUŞUR ?

Ameliyat olan kanser hastalarının ameliyat sonrası erken dönemde ameliyatın verdiği acıya bağlı ağrısı olur. Bunun şiddeti hastanın ağrıya dayanma gücüne ve verilen ağrı tedavisine göre değişir. Genellikle iyi bir ameliyat sonrası ağrı tedavisi ile ağrı kontrol altına alınır. Ameliyat sonrası gelişen diğer ağrı tipi ise müzmin(kronik) ağrıdır. Buradaki ağrı,çıkarılan organın yerinde algılanmasıyla oluşan ve bizim fantom ağrısı dediğimiz ağrı şeklinde olabilir.Buna örnek olarak kanser sebebi ile bir bacağı veya memesi ameliyat ile vücudundan uzaklaştırılan hasta sanki bu organı yerinde duruyor da ağrı yapıyor gibi hisseder.

Ameliyat sırasında oluşabilecek sinir kesilmeleri,ameliyat sırasında hastaya verilen pozisyona bağlı eklem ve kas ağrıları,ani ve müzmin ağrı oluşturabilir.

KEMOTERAPİ(KANSER İLAÇLARI İLE TEDAVİ) NASIL AĞRI OLUŞTURUR ?

Kemoterapi ilaçları verildiği dönemde ağrı oluşturabildiği gibi müzmin ağrılara da sebep olabilir.Ani ağrılar genellikle kas ağrıları,karın ağrısı,baş ağrısı gibi ağrılardır.Bu ilaçlar sinirler üzerine doğrudan zararlı etki oluşturabilir.Ayak ve ellerde yanıcı karakterde ağrılar,karıncalanmalar,uyuşmalar kas ağrıları oluşturabilir.omurilik içine verilen ilaçlar ile baş ağrısı,uyuşukluk,bulantı,kusma ve bacaklarda ağrı olabilir.Eklemler ve kemiklerde beslenme bozukluğu yaratan ilaçlar da ağrı oluştururlar.Kemoterapi sırasında kullanılan kortizon(steroid ilaçlar) ani kesilirse kas ve eklem ağrısı oluşturur.Bu ilaçlar hastaların uzun süre vücudun savunma sistemini zayıflattığı için zona ağrıları ortaya çıkabilir.

RADTOTERAPİ(RADYASYON TEDAVİSİ) NASIL AĞRI OLUŞTURUR ?

Radyasyon tedavisi baş ağrıları kemiklerde yaptığı değişikliklere bağlı ağrılar,bağırsağa verdiği zararlar,sinirler,kan damarları,kaslar üzerine yaptığı zararlı etkiler yüzünden ağrı oluşturur.Radyasyon tedavisi sonrası başlayan ağrının kansere mi yoksa radyasyon tedavisinin sonucu olarak mı ortaya çıktığının ayırt edilmesi gerekir.

KANSERLİ HASTALARDA KANSER DIŞI AĞRILAR OLUR MU ?

Kanser tanısı konmuş bir hastanın en ufak ağrısı maalesef kansere yorumlanmaktadır.Oysa bu hastalarda da diğer insanlar gibi başka sebeplerle ağrı oluşabilir.Bu hastalarda, hareketsizliğe ve beslenme bozukluğuna bağlı kan damarlarında tıkanmalar,yaşa bağlı olarak eklemlerde oluşan değişikliklere bağlı ağrılar ve kaslarda yanlış kullanmaya bağlı ağrılarla sık karşılaşılır.

KANSER AĞRISININ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR ?

Tedaviye en basit ilaçlarla başlanmalıdır.Basit ilaçlarla ağrı kontrol edilemez ise daha kuvvetli ilaçlar tedaviye eklenir.Bu ilaçlar morfin ve morfinden türemiş ilaçlardır.Bu ilaçlar ile de ağrı kontrol edilemez duruma gelirse sinirlere yapılan iğneler ve sinir çevresine yerleştirilen kateter dediğimiz ince borular ile ilaç vererek ağrı tedavisi yapılır.

MORFİNDEN KORKMAK GEREKİR Mİ, MORFİN BAĞIMLILIK YAPAR MI VEYA ÖLDÜRÜR MÜ ?

Morfin ve morfinden türemiş ilaçlardan korkmaya gerek yoktur.Deneyimli doktorunuzun verdiği,kullanılmasını önerdiği gibi kullanıldığı sürece ne bağımlılık yapar ne de hastaya zarar verir.Unutmamalı ki hastanın ağrı çekmesi ve hayat kalitesinin bozulması hastaya morfinden daha fazla zarar verir.

MORFİN VE MORFİN TÜREVİ İLAÇLAR NELERDİR ?

Morfin bu grubun ilk ilacıdır.Ağızdan,damardan veya sinirlere doğrudan verilebilir. Etkisinin uzun olması tercih sebebidir.Morfinden türemiş veya morfin gibi etki eden bir çok ilaç vardır.Ancak ağızdan alınabilen ilaçlardan sadece ikisi Türkiye’de mevcuttur.

AĞRI BANTLARI KANSERDE NASIL KULLANILIR ?

Morfin gibi etki eden diğer bir ilaç da bantlardır.Bu bantlarda morfin türevi(fentanyl) ilaç emdirilmiştir.Bu bandın etkisi yapıştırıldıktan 12-24 saatte başlar,üç gün etki eder.Üç gün dolduğunda bant çıkarılır,başka bir bölgeye yenisi yapıştırılır.Ağrı bantları basit ağrı kesiciler ve morfinden düşük etkili morfin benzeri ilaçlar etkisiz kaldığında başlanır.Bant yumuşak,ince derili bölgeye(göğüs yan tarafı,kolun iç kısmı,omuz,karın gibi)yapıştırılır.Yapıştırılacak yerd3e kıllar varsa tıraş edilmez ancak köklerinden makasla kesilir.Tıraş etme cildi zedelediğinden aniden fazla emilmesine ve yan etkilerinin ortaya çıkmasına sebep olur.Bu bandı ağrı olan yerin üstüne yapıştırılması etkisini artırmaz.Ciltten emilen ilaç sinirlere ulaşır ve etkisini sinirler üzerinden yapar.

MORFİN VE MORFİN TÜREVİ İLAÇLARIN İSTENMEYEN ETKİLERİ NELERDİR ?

Kabızlık,çok sık karşılaşılan istenmeyen etkidir.Ancak bu kabızlık giderici ilaçlar kullanılması ve yaşam alışkanlıklarının düzeltilmesiyle ortadan kaldırılır.

Bulantı ve kusma diğer bir yan etkidir.Özellikle hastanın kanser tedavisi için aldığı diğer ilaçlarla beraber kullanılması ile ortaya çıkar.Bulantı kesici ilaçların kullanılması,ilaç miktarlarının ayarlanması,ilacın kullanım şeklinin değiştirilmesi azaltabilir.

Uyku ve sersemlik hissi,zaman zaman faydalı,zaman zaman istenmeyen bir etki olarak karşımıza çıkar,ilaç kullanıldıkça bu etki azalır.Beraber kullanıldığı kaşıntı ilaçları,depresyon ilaçları uyku ve sersemlik hissini artırır.İlaçların yeniden düzenlenmesiyle sorun ortadan kalkar.Morfin ve türevini kullanan hastalarda derin uyku ve sersemlik olmadan solunum yetmezliği olmaz.Hastanın derin uykuya meyli arttığında ilaç kesilmeli ve doktora başvurulmalıdır.Hasta uyandırılmaya çalışıldığında uyanmaması derin uykuyu gösterir.

Kaşıntı, damara veya omuriliğe morfin verildiğinde sıklıkla görülebilir. Bu istenmeyen etki genellikle üç-beş gün içerisinde ortadan kalkar. Bu alışma dönemi boyunca kaşıntı çeşitli ilaçlarla kontrol altına alınır.

İdrar yapmada zorluk,hayal görmeler,kaslarda kasılmalar,adet düzensizlikleri,cinsel isteksizlik,iştah kaybı diğer nadir istenmeyen etkilerdir.

AĞRILAR GEÇİNCE MORFİN BIRAKILMALI MI ?

Ağrı tedavisinde başarı sağlandığı en düşük doz seviyesinde ilaç sürekli kullanılmaya devam edilmelidir aksi halde ağrı başladığında yeniden ağrıyı kesmek için daha çok ilaç kullanmak gerekecektir.morfin ve türevi ilaçların bırakılmasına doktor karar vermelidir.Bu ilaçlar vücuda belli bir etki yaptıklarından birdenbire bırakılmamalıdır.İlaç miktarı azaltılarak yavaş yavaş bırakılmalıdır,yoksa çok şiddetli istenmeyen etkiler ortaya çıkabilir.Unutulmamalı ki kurallarına göre kullanıldıklarında mucizevi ilaçlardır.

KANSER HASTALARINDA İĞNEYLE YAPILAN AĞRI TEDAVİLERİ NELERDİR ?

Ağrının olduğu yere göre yapılan tedaviler vardır.Karın ağrısı olan hastalarda karına giden sinirlerin çalışmasının, özel bazı ilaçlarla durdurulması sık kullandığımız bir tedavi yöntemidir.Bu tedavi ile hastanın ağrısı ya tamamen geçer ya da ağrı kesici ilaç ihtiyacı azalır.Bu işlem ameliyathanede röntgen kullanılarak uygulanır.

Akciğer kanserleri başta olmak üzere sinirlere bası yapan tümörlerde bu sinirlere yönelik ağrı tedavisi yapılmaktadır.

İğneli işlemler yaparken hastanın beklenen yaşam süresi de göz önüne alınarak işlem seçilir.Hayat beklentisi fazla,ağızdan aldığı ilaçlar ve bantlarla ağrısı geçmeyen hastaya sinirlere yerleştirilen otomatik olarak ilaç veren cihazlar ile ağrı tedavisi yapılır.Bu otomatik aletler pahalı cihazlar olduğu için uzun yaşam beklenen hastalara uygulanır.

Hayat beklentisi kısa olan hastalara ise ya elle kullanılan cihazlar yerleştirilir veya sinirlerin çalışmasını bozacak ilaçlar uygulanır.İğneyle yapılacak en üst düzey tedavi ise sinirlerin omurilik düzeyinde çalışmaz duruma getirilmesidir.Bu işlem son dönemine yaklaşmış hastalarda tercih edilmektedir.

Omur kemiklerine kanser yayılmasına müteakip kemiklerde çökme ve sinirleri sıkıştırma sonucu şiddetli ağrı olabilir. Bu hastalara çöken omur kemiği içine tıbbi çimento enjekte edilerek kemik desteklenir.