Migren Nedir ?

MİGREN NEDİR ?

Dönemsel ataklar halinde gelen, baş ağrısı ve aşağıda anlatacağımız diğer bazı rahatsızlıları da kendinde belli eden nörolojik (sinirsel ) bir hastalıktır. Batı toplumunda erişkin nüfustan her 100 kişiden 12 sinde migren hastalığı gözlenir.

MİGREN ATAĞI BAŞLAYACAĞINI NASIL BELLİ EDER ?

Migren başlamadan önce saatler veya birkaç gün içinde hastaların bir kısmında aşırı hareketlilik, yerinde duramama, heyecan görülürken diğer bir grupta hareketsizlik ve depresyon gözlenebilir. Yine bu dönemde bazı yiyeceklere özlem duyulabilir (çikolata gibi). Tekrarlayan esnemeler gözlenebilir.

GÖZ ÖNÜNDE UÇUŞAN IŞIKLAR HER MİGRENDE GÖRÜLÜR MÜ ?

Bazı migren hastaları baş ağrısı başlamadan önce AURA dediğimiz bir dönem geçirir. Bu dönemde gözde zigzag veya U harfi şeklinde parlak ışık çakmaları ve çizgileri uçuruş (gözün önünde uçuşan siyah noktalar başka nedenlerden olur). Bazen görme kaybı da olabilir. Bu dönemde yine yüzün bir tarafında veya vücudun bir tarafında iğnelenme hissi olabilir. Nadiren konuşma bozukluğu ortaya çıkar. Bu dönem baş ağrısından bir saat önce genellikle başlar. 5 dakika ile 1 saat arasında sürer. Bu şikayetler başladıktan bir saat sonra baş ağrısı başlar. İlginç olarak ta bazı hastalarda aura dediğimiz bulgular gelişsede baş ağrısı çekmezler.

MİGRENDE NASIL BİR BAŞ AĞRISI OLUR ?

Migren ataklar halinde gelen bir hastalıktır. Ataklar arasında başka bir hastalık yoksa baş ağrısı olmaz. Zonklayıcı tarzda bir ağrıdır. Bunun anlamı sanki ağrıyan yerde nabız atıyor ve her nabız atışıyla ağrı artıyor gibi hissedilir. Hastalar enseden başlayan veya gözün arkasından başlayan ağrı tarif ederler. Başın iki yarısında aynı anda görülme olasılığı düşüktür. Genellikle başın bir yarısını tutar. Ağrı ataktan atağa gezebilir. Başın bir sağ tarafını bir sol tarafını bir arkasını bir önünü tutabilir. Tek taraflı hep aynı yerde ağrı varsa başka hastalıklardan da şüphelenmek gerekir. Ağrı genellikle iş yaptırmayacak kadar şiddetlidir. Beraberinde bulantı kusma görülme olasılığı yüksektir. Işıktan ve sesten rahatsız olunur. Kapalı alana gitme uyuma belli oranda rahatlatır.

BAŞ AĞRISI NE ZAMAN SONLANIR ?

Hiçbir ilaç alınmaz ise ve migren hastalığına bağlı bir yan hastalık oluşmadı ise 72 saat içinde migren atağı sonlanır.

OLUŞAN YAN HASTALIKLAR NELERDİR ?

Baş ağrısı ilaçlarının bir kısmı fazla kullanılırsa ters etki ile baş ağrısı yaratır. Migren hastalarının ağrısının uzama sebeplerinden biri budur. Bulantı ve kusma ile ortaya çıkacak vucut sularının ve minerallerinin denge bozukluğu da başka bir sebeptir. Bunlardan daha zor tedavi edilen ve önemlisi ancak çok nadir görüleni ise migrenin tetiklediği damar tıkanıklığı ve tıkanıklık sonrası beyinde oluşan hasarlardır.

MİGREN AĞRISINI TETİKLEYEN SEBEBLER VARMIDIR ?

Evet vardır. Yiyecek ve içecekler bunlardan biridir. Yemek düzeninde oluşacak değişikliklerde baş ağrısı yapabilir. Kan şekerin düşmesi tetikleyici bir sebep olabilir. Ayrıca basınç değişiklikleri de baş ağrısını tetikleyebilir. Yüksek bir tepeye çıkmak veya inmek, uçak seyahatleri gibi olayları basınç değişikliği olarak gösterebiliriz. Bayanlarda adet dönemlerinde oluşan hormonel değişiklikler diğer bir ağrı sebebidir. Parlak ışığa bakmada ağrıyı artırabilir. Sigara içimi veya dumanı baş ağrısının başlamasına sebep olabilir. Benzin mazot kokusu veya tam aksi parfüm kokusu baş ağrısını tetikleyebilir. Hayat akışı içinde oluşabilecek ekstra sıkıntılarda baş ağrısını başlatabilir.

NE GİBİ ÖNLEMLER ALABİLİRİZ ?

Baş ağrısını tetikleyen yiyecekleri tespit edip uzak durabiliriz. Yemek alışkanlığımızı düzen içine sokmaya çalışma günümüz yaşantısında zor olsa da denenmelidir. Sigaralı içmekten ve sigara dumanının bulunduğu yerlerden uzak durmak, petrol ürünleri ile mümkün olduğunca az temas etmek, parfüm kullanırken tetikleyen kokulardan uzak durmak önlemler arasındadır. Bununla beraber sigarayı bırakırken de gerek nikotin yoksunluğuna bağlı, gerek sıkıntıya bağlı baş ağrıları ve migren atakları ile karşılaşacağımızı bildirmek isterim. Sigarayı bırakmaya çalışan migren veya diğer baş ağrılı hastalarda doktor desteği gerektirebilecek kadar şiddetli ağrı olabilir.

Bilgisayar kullanırken veya televizyon izlerken parlaklığın azaltılması, güneş gözlüğü kullanılması, parlak ışıklara doğrudan bakılmaması baş ağrısını azaltabilir.

HANGİ YİYECEK VE İÇECEKLER BAŞ AĞRISINI TETİKLER ?

Avokado : özellikle olgunları baş ağrısını tetikler. Eskiden ulaşılması daha zor olan bu meyveye artık yaş pastalarda dahi raslamaktayız. İncir Muz : büyük miktarlarda yenirse baş ağrısı oluşturabilir. Bira : alkolsüzde olsa baş ağrısına sebep olabilir. Mayalanmış tüm peynirler : risk teşkil eder. Mayalanmamış köy peynirleri kullanılabilir.Süt ürünleri mayalanmış halde çeşitli gıdaların içinde ulunabilir. Balık : Taze balık risk teşkil etmez ancak tütsülenmiş ve kurutulmuş balıklar baş ağrısını tetikleyebilir. Et : Taze karaciğerinde ve ette riski azdır. Bekletilmiş ürünler tetikleyebilir. Mama : Protein içeren özel mamalarda baş ağrısını tetikleyebilir. Salam sosis sucuk : baş ağrısını tetikleyebilir.Et su tabletleri, , mayalı tüm içecekler baş ağrısını tetikleme olasılığı vardır. Alkollü içecekler : Şarap genelde güvenli olsada özellikle kırmızı şarap risk teşkil eder. Likör viski gibi alkollü içeceklerde baş ağrısını açısından riskli gruptandır. Kahve çukulata, bakla tetikleme riski olan yiyeceklerdir. Soya sosu, bakla : kaçınılması gereken gıdalardandır.

DOĞUM KONTROL HAPLARI MİGRENİ TETİKLER Mİ ?

Doğum kontrol haplarının bir kısmı baş ağrısını tetikler. İlacın başka bir ilaçla değiştirilmesi veya başka bir yöntemle korunma sağlanması gerekebilir. Doğum kontrol ilaçları dışındaki diğer ilaçlarda baş ağrısını tetikleyebilir. Bu sebepten eğer yeni kullanmaya başladığınız bir ilaç baş ağrınızı artırıyor ise mutlaka doktorunuza danışın.

MİGRENİN GİDİŞATI NASIL OLMAKTADIR. TAMAMERN İYİLEŞME OLUR MU ?

Migren esas olarak eğitimini bitirmiş bireyler, kariyere başlayanlar, çocuklarını büyütenler, yaşlı akrabalarına bakmaya başlayanlar gibi genç ve orta yaşlı insanların hastalığıdır. Çocuklarda ve ileri yaşta da görülse de daha nadirdir. Gidişatı iyi olan bir hastalıktır. Kendi kendini sınırlar. Her ne kadar tamamen tedavi edilebilir olmasa da ataklar arasında hastaları etkilemez.

MİGREN TEDAVİSİNDE HANGİ İLAÇLARA KULLANILMAKTADIR ?

Migren hastalarının tamamına yakını baş ağrısı için ilaç kullanmaktadır. Bu ilaçlar baş ağrısı atağını kesici ilaçlar ve baş ağrısı ataklarını başlamadan önleyici ilaçlar diye ikiye ayırabiliriz.

Hastaların bir kısmı doktora hiç gitmemiş veya kontrole gitmemiş, kendilerinin tercih ettiği ilaçları kullanır. Bu tür hastalarda aynı türden bir ilacı gereksiz fazla kullanmaya bağlı baş ağrısı atakları olur. Tedavi daha da zorlaşır.

Doktor kontrolünde olan hastalar genellikle etkili şekilde tedavi eden migrene özgü ilaçlar da kullanılarak tedavi edilir. Baş ağrısı atakları etkin bir şekilde kaybolur. Baş ağrısı atağı sık olan hastalarda ise baş ağrısı önleyici ilaçlar tedaviye eklenir.

BASİT AĞRI KESİCİLER MİGRENDE NE KADAR ETKİLİDİR ?

Migren hastalarının bir çoğu doktora basit ağrı kesiciler ile geçmeyen baş ağrısı şikayeti ile gelir. Ancak daha önce baş ağrısı için ilaç kullanmayan biri iseniz, veya basit baş ağrısı ilaçları baş ağrınızı bazen geçiriyor bazen geçirmiyor ise dahi ilk kullanılacak ilaçlar bunlardır. Bu grup içine içindeki etken maddesi parasetamol, naproksen, diklofenak, ibuprofen vb. kolay ulaşılır ilaçlar girmektedir. Orta ve şiddetli migren atağı geçiren 100 hastanın 40-50 sinde 2 saat içinde baş ağrısını ortadan kaldırmaktadır.

Mutlaka doktor tavsiyesi ve muayenesi sonrasında kullanılmalıdır. Adı basit olsa da bu ilaçlar yüzünden gelişebilecek kanama ve karaciğer bozuklukları hayatı tehlikeye atabilir.

İLAÇLARI NE ZAMAN ALINMALIDIR ?

Baş ağrısını önceden tahmin eden hastalar ve AURA lı (başlamadan belirti veren migrenli) hastalar basit baş ağrısı ilaçlarını hemen alması gerekmektedir. Diğer hastalarda baş ağrısı başladığında hemen atak tedavisi için ağrı kesicilerini almaları gerekir.

MİDE BULANTISI İLAÇLARI NEZAMAN ALINMALIDIR ?

Migren hastalarında ağrı atağı başladığında mide bağırsak hareketliliği de yavaşlar. Bu yavaşlama ile baş ağrısı tedavisi için ağızdan alınan ilaçların emilme süreleri uzar, ilaçlar zor emilir. Bu yüzden metoklorpramid veya domperidol etken maddeli bağırsak hareketlerini düzenleyen ve bulantı-kusmayı engelliyen ilaçlar baş ağrısı ilaçları ile beraber hemen alınmalıdır. Mide bulantısı ve kusma olmasa dahi mutlaka alınmalıdır.

MİGRENE ÖZGÜ İLAÇLAR NELERDİR ?

Bu ilaçlar sırf migren tedavisi için üretilmiş ilaçlardır. Beyindeki kimyasalları taklit ederek çalışır. Triptan dediğimiz bu ilaç grubu, kan damarların şişmesini ve sinirlerdeki iltihaplanmayı düşürerek etki gösterir. Sinir sistemindeki ağrı durduran merkezlerinde çalışmasını sağlar. Tablet şeklinde yutulanları, burundan verilenleri, cilt altına enjekte edilenleri mevcuttur.

MİGRENE ÖZGÜ İLAÇLAR NE ZAMAN KULLANILIR ?

Bu ilaçların tamamı baş ağrısı atağı varken kullanılır. Baş ağrısı yokken kullanılması baş ağrısının başlamasını engellemez. Baş ağrısı başlayacağı anlaşıldığında veya daha baş ağrısı hafifken bu ilaçların kullanılması etkiyi artırır. Baş ağrısı iki saat içinde geçmez ise doktorunuzun da tavsiyesi ile tekrarlanabilir.

MİGRENE ÖZGÜ İLAÇLAR GÜVENLİ MİDİR ?

Bir çok migren hastası bu ilaçlarla normal yaşantısını sürdürebilir duruma gelmişlerdir. Baş ağrısı dışında migrene bağlı bulantı, kusma, ışık ve ses rahatsızlıklarını da dindirir. Kusursuz değillerdir. Kalp hastaları için risk teşkil edebilir. Göğüs boyun gibi bölgelerde kasılma hissi, uyku hali sersemlik, yorgunluk gibi yan etkiler oluşturabilir.

MİGERNE ÖZGÜ BAŞKA İLAÇLAR VAR MIDIR ?

Tiriptan dediğimiz ilaçlar çıkmadan önce ergotamin dediğimiz ilaçlar kullanılmasına rağmen zamanımızda özel durumlar hariç bu ilacın kullanımı kalkmıştır. Bu ilaçların etkisi kısa sürdüğü gibi yan etkileri de fazladır.

MİGREN ATAĞI TEDAVİSİNDE BAŞARILIYIZ DEMEK İÇİN NE OLMALIDIR, TEDAVİDEKİ AMAÇ NEDİR ?

Atak başladıktan sonraki 2 saat içinde baş ağrısını kontrol altına alınabilirse başarılıyız demektir.

MİGREN ÖNLEYİCİ TEDAVİ NEZAMAN BAŞLAMALIDIR ?

Basit ağrı kesiciler olsun migrene özgü ilaçlar olsun hepsi baş ağrısı atağını tedavi etmeye yarayan ilaçlardır. Baş ağrısı yoksa kullanılmaları baş ağrısının başlamasını engellemez. Bunun için başka ilaçlar kullanmak gerekir. eğer bir kişi ayda 4 ün üzerinde orta veya şiddetli migren atağı geçiriyorsa bu ilaçlara başlamak gerekir.

MİGREN ATAĞININ BAŞLAMASINI ÖNLEYİCİ TEDAVİLER NELERDİR ?

Diğer bazı hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar migrenin önleyici tedavisinde kullanılır.

Tansiyon yüksekliği veya çarpıntı tedavisinde kullanılan ilaçlardan bir kısmı bu amaç ile kullanılır. Bu tür ilaçların uyku problemleri, unutkanlık, depresyon, karın ağrısı, kilo alımı, kabızlık, tansiyon düşüklüğü yapabilir gibi yan etkileri olabilir. Depresyon ilaçları diğer bir grup ilaçtır. Bunlar daha kolay dayanılabilen ilaçlardır. Yukarıda anlattığımız ilaç yan etkilerini yapsalar da daha hafif seyirli olur. ayrıca görme sorunları çarpıntıda yapabilirler.

Sara nöbetinde kullanılan bazı ilaçlarda migrende faydalıdır. Hatta çok sık olarak önleyici tedavide kullanılır. Mide bulantısı kusma sersemlik hali, saç dökülmesi, titreme yapabilir. Çok nadiren karaciğere zarar verebilir.

MİGRENDE ALTERNATİF TEDAVİLER.

Migren hastalarının bir kısmı alternatif tedavilere yönlenmektedir. Bunun nedenleri arasında yeterli ve düzgün tedavi almamalarından doğan başarısızlık, ilaç kullanmama isteği, doktor olmayan terapistin hastaya daha çok zaman ayırıp ilgilenmesi, alternatif tedavilerin daha modern olduğu hasta tarafından düşünülmesi gibi sebepleri etkin sayabiliriz.

ALTERNATİF TEDAVİLER NELERDİR ?

Alternatif tedaviler içinde aromaterapi, bitkisel ilaçlar, masaj, akupunktur, botoks uygulamaları sayılabilir.

ALTERNATİF TEDAVİLER ZARARLI MIDIR ?

Kullanılan bitkisel kökenli ilaçlar ve aromaterapi hastada yan etki yaratmıyorsa veya var olan diğer hastalıklarını kötüleştirmiyorsa doktoruna danışmak ve tıbbi diğer tedavilerini terk etmemek koşuluyla kullanılabilir. Ancak bu işin ticaretini yapan bazı kişilerin hastaları sömürdüğünü de unutmamalıdır.

Yine masaj ve akupunktur doğru kişiler tarafından yapıldığında oldukça faydalı ve yan etkisi olmayan yöntemlerdir. Botoks uygulamalarınıda katarsak son üç tedavi yöntemi fizyoterapist ve doktorlarca bilimsel olarak uygulanmaktadır.

BİTKİSEL TEDAVİDE KULLANILAN BİR BİTKİ BİLİMSEL OLARAK DEĞERLENDİRİLMİŞ MİDİR ?

Kasımpatı migrenin atak sayısını azaltabileceğine dahil bilimsel çalışmalar vardır. Baş ağrısı ile beraber ışıktan rahatsız olma, bulantı kusma gibi şikayetleri azaltabileceği gösterilmiştir. Ancak piyasada satılan kasımpatı bitkisel ilaçlarının dozu farklı olabileceğinden kullanmayı tercih edenler dikkatli olmalıdır. Bilinen yan etkileri arasında ağızda yara, aftlar ve tat alma duyusunda değişiklikler sayılabilir. Evde yapılan bitkisel kökenli çayların ise migreni azalttığına dâhil delil yoktur.

Riboflabin denen vitaminin ve magnezyum mineralinin etkili şekilde migreni önlediğini söylenmektedir. Bu vitamini ve minerali doktorunuzun kontrolü ve önerisi doğrultusunda kullanabilirsiniz.

FİZİKSEL YÖNTEMLER NELERDİR ?

Biyofeedback ve gevşeme eksersizleri migren ağrısını azaltabilmektedir. Biyofeedback nefes alma, kalp hızı gibi istemsiz davranışları, istemli kontrol altında tutmaya çalışma egzersizleridir. Gevşeme eksersizleri ise daha kolay yapılabilen kas gevşetme, ruh gevşetme eksersizleridir. Gerilimi azaltarak migren sıklığını azaltabilir. Yine ciltten boyna uygulanan düşük akımlı elektriğin (TENS) uyarısı ile yapılan tedavinin migreni azatlığına dâhil delil olmasa da kullanılmasında bir sakınca yoktur. Migrenle beraber olan kas kasılmalarını kontrol altına alarak rahatlama sağlayabilir.

AKUPUNKTUR MİGRENDE ETKİLİ MİDİR ?

Akupunktur uygulamasından fayda gören bir çok hasta vardır. Ancak tüm hastalar akupunkturdan fayda görmez. Bilinçli ellerde yapılan bir akupunkturun yan etkisi olmadığından uygulanmasında bir sakınca yoktur. Uygulanan akupunktur sonucu hasta fayda gördüğünü söylüyorsa dönemler halinde tekrarlanan tedaviler alabilir.

AKUPUNKTUR NASIL UYGULANIYOR ?

Klasik akupunktur yöntemlerinde genellikle meridyen denen ağrı bölgesinden bağımsız bölgelere ince çelik (gümüş veya altın kullananlarda vardır etkinliği farklı değildir) iğneler batırılarak yapılır. Mesela el ve kulağa batırılan iğneler gibi. Kas uyarılması yönteminde ise baş ve boyunda derin kaslara akupunktur ile uyarı yapılarak tedavi yapılmaya çalışılır. Birde iğnesiz olarak çalışan ve aynı etkiyi gösterdiği belirtilen lazer akupunktur cihazları vardır. Aynı bölgelere uygulanır.

BASINÇ ODALARI MİGREN TEDAVİSİNDE KULLANILIYOR MU ?

Bu oda daha çok vücudun çeşitli yerlerindeki damar tıkanması, dalgıçlarda vurgun sonrası, iyileşmeyen yaralarda kullanılır. Kısıtlı sayıda migren hastasında kullanılmış bir kısmında fayda sağlanmıştır. Ancak uygulaması hem zahmetli hem de pahalı bir yöntemdir.

BOTOKS MİGREN TEDAVİSİNDE NASIL KULLANILIYOR ?

Botoks ilk olarak şaşılık tedavisinde kullanılmaya başlanmıştır. Daha sonra plastik cerrahlar ve cildiye doktorları tarafından kırışıklık önleyen bir güzellik ilacı olarak kullanılması yaygınlaşmıştır. Güzellik amaçlı alın bölgesine botoks uygulanan migrenli hastalarda baş ağrısı ataklarının sayısının azaldığı görülmüştür. Daha sonrada baş ağrısı tedavisinde kullanılmaya başlanmıştır.

Migren hastalarında botoks genellikle ilaç tedavisinden fayda sağlayamayan hastalara ve ilaçları kullanırken oluşan yan etkiye dayanamayan hastalara kullanılır. Ancak botoks tedavisini daha erken kullanan hekimlerde vardır. Uygulama yerleri alında şakaklarda boyundaki belli kas bölgeleridir. Botoks baş çevresindeki kasları gevşeterek etki etiği, ayrıca migren uyarı başlangıcını yapan sinirlerin kimyasal yapısını düzenleyerekten etki ettiği düşünülmektedir. Botoks, uygulamayı bilen doktorlar tarafından yapıldığında çok iyi sonuçlar alınabilir.

Ama yinede unutulmaması gereken hususlar vardır. Her hastada etkili olmayacağı birinci husustur. İkincisi botoksun etkisinin 8 ila 16 hafta arasında olduğu ve sonrasında tekrarlamak gerektirebileceğidir. Diğeri ise her tekrarlamada vücudun vereceği tepkiden dolayı etkinliğinin azalabileceğidir.

Migren hakkında düşündüklerinizi hastalarımıza tanımlarsak: migren bir hayat arkadaşıdır. Ondan kesin bir kurtuluş yoktur. Onunla yaşamaya alışırsanız, ona uygun davranır ve tedavilerinize uyarsanız hayatta rahat edersiniz. Aksi taktirde bu ilişkiden siz zararlı çıkarsınız.